گۆڤاری فرە

شارا تاهیر ژنۆلۆژی وەک زانستی ناسینی ژن، پێداگری لە سەر ئەوە دەکات کە وێنای ژن کەوتۆتە ژێر خۆل و داروپەردووی مێژوویەکی قووڵی پیاوگەراییەوە، کە تیایدا ڕاستی و حەقیقەتی ژن دیزەبەدەرخۆنە کراوە و ئەوەی هەیە سروشتی ژنی ڕاستەقینە نییە، بەڵکو ئەم…

عەبدولموتەلیب عەبدوڵڵا عەقڵی زمان چ لە زمانی ستاندارد و چ لە زمانی گشتیدا عەقڵێكی رێكخەرە، هەمیشە بە دوای ئەو دەستەواژە و فۆرمەلانەدا دەگەڕێت، كە بۆ بارودۆخەكە شیاو دەكەوێتەوە، ئەوانەی دەلالەت لە زەمەن بە مانا گشتییەكەی و بە كۆی جیاوازییەكانیانەوە دەكەن.…

عەبدولموتەڵیب عەبدوڵڵا ئەمڕۆ مرۆڤ لەنێو بڕێكی زۆری سیستمی پێكگەیاندنی رۆژانەدا گیری خواردووە، كۆمەڵێ‌ رووداو و یەكەی سیمیۆلۆژی وردی رێكخراو و ناڕێكخراو، زمان و نازمانی… رۆلی خۆیان لە ژیانماندا دەگێڕن و دنیابینیمان دیاری دەكەن. لێرەوە ئیتر تێدەگەین بنەمای ژیان لە دنیای…

وەزیفەی حەوتەمی زمان یان “كێ رۆڵان بارتی كوشت” خوێندنەوەی عەبدولموتەلیب عەبدوڵڵا زمان هەموو شتێ ناڵێت، جەستە قسان دەكات، شتەكان قسان دەكەن، مێژوو قسان دەكات، توانا فەردی و كۆمەڵایەتییەكان قسان دەكەن، مردن و ژیان بێ پچڕان بە هەزاران جۆر قسان دەكەن،…

نووسینى: محەمەد عەبدولكەریم  (بەشی یەکەم) وەڵامدانەوەی پرسیاری ژن چییە؟ وەڵامێکی فرەلایەنە. گەر بڵێین ژن مرۆڤە، ئەوە وەڵامێکی گونجاومان دەربارەی تایبەتمەندییەکانی نەداوەتەوە و دامان ماڵیوە لە گشت جۆرە ڕەمزاندنێک، واتە گشت جۆرە دەربڕین و وتراوێک لەسەر ژنمان فڕێداوە. سەرباری ئەوەی ڕوانینی…

نووسین: ساموێل نوح کرامەر وه‌رگێڕانی: هێمن عـوسمان عه‌بدوڵڵا به‌شی یه‌ك؛ په‌روه‌رده یه‌كه‌مین قوتابخانه‌كان قوتابخانه‌ی سۆمه‌رییه‌كان ده‌رئه‌نجامی ڕاسته‌وخۆی داهێنان و گه‌شه‌كردنی نووسینی مێخی بوو، ئه‌وه‌ش بووه‌ دیارترین به‌شداریی سۆمه‌ر له‌ شارستانییه‌تدا، یه‌كه‌م به‌ڵگه‌نامه‌ی سۆمه‌ری له‌ شارێك به‌ناوی  ئوروک[1] دۆزرایه‌وه‌. زیاتر له‌…

مەنسوور تەیفووری پاش ئه‌وه‌ی میدیای زاڵ ناچار بوو ڕووی دووربینه‌كانیان به‌ره‌و كۆبانێ بسووڕێنن، ڕۆژی سیانزه‌ی ئۆكتۆبری ٢٠١٤ ڕۆژنامه‌ی لۆ پاریزیه‌ن ڕاپۆرتێكی به‌م سه‌ردێڕه‌وه‌ بڵاو كرده‌وه‌ : ‌” نالین، ئه‌و فه‌ره‌مانده‌یه‌ی به‌ره‌نگاری‌ جیهادییه‌كان ده‌بێته‌وه‌[1] “.‌ ئه‌وه‌‌ یه‌كێك بوو له‌و چه‌ند ڕاپۆرته‌ی له‌سه‌ر…

موحەمەد عەبدولکەریم کورتەناساندنی سوقرات تسلەر و ئەرستۆ، سوقرات بە پێشەکییەک بۆ فەلسەفەی ئەفلاتوون یان کەشفکەری ڕێیەک بەرەو ئایدیاکان دەبینن. بە باوەڕی گروپێکی تر، سوقرات فەیلەسووف نییە، هۆکاری شۆڕشێکی ئەخلاقییە و پێغەمبەرێکە مرۆڤەکان بەرەو زوهد و قەناعەت و ئازادی ڕێنوێنی دەکات،…

ئامادەکردنی: فرە هێلین سیکسۆ شاعیر، ئەدیب، ڕۆماننووس، فەیلەسووف، تیۆریزانی ئەدەبی و فێمینیستی پاش-بونیادگەرییە. سیکسۆ و لوس ئیریگارە و کریستێڤا بە فێمینیستانی فەڕەنسی دادەنرێن لەبەر ئەوە نا کە بە ڕەچەڵەک فەڕەنسی بن، بەڵکوو لەبەر ئەوەی لەسەر هەمان ڕێچکەی هەڵوەشاندنەوەی سیستمی لۆگۆس-تەوەرین[1]…

محەمەد عەبدولکەریم شتراوس پێی وایە، فشاری کۆمەڵایەتی هۆکاری ئەوەیە فەیلەسووف بە ئەنقەست باوەڕی ڕاستەقینەی خۆی لەناو کەوڵی لوغز، ئاماژە و هێما ناکۆک و دژبەیەکەکاندا بشارێتەوە، بۆ ئەوەی دوور بێ لە ڕاونان و سزادان. ئەم باوەڕە ڕاستەقینە، ژمارەیەکی کەم توانای درککردنیان…

مەنسور تەیفووری نەورۆزی ٢٠١٦ لە چیای قەرەچۆخ، شەڕڤانێكی یەكینەكانی پاراستنی گەلم بینی. قژ و سمێڵێكی ماشوبرنجی و هەڵنیشتەی زەمەن لەسەر سیمای لە گەنجەكانی دەوروپشتی جوێی دەكردەوە و وای دەكرد سەرنج خێراتر بیگرێت. پیرۆ، فەرماندەی دەستەیەك لە هێزەكان بوو. لە كۆبانێ…

زەردەشت نورەدین بۆ لە ئاوابوونی نیگار لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بدوێین؟ داخۆ لەم سەردەمەدا هیچ نرخێکی هەیە باس لە نیگارشکێنی بکەین؟ ئەی دەکرێت بە جۆرێکی جیاواز لەوەی کە تا ئێستا کراوە، پرسیار لە شکاندنی بتەکان لە لایەن ئیبراهیمەوە بکەین؟ پەیوەندی ئیبراهیم…

نووسین: هاوار محەمەد گەل، میللەت، قەوم، كۆمەڵانى خەڵك، هەر هەموو كۆمەڵێك زاراوەى نێو فەرهەنگى سیاسى و ئەدەبیى ئێمەن، زۆرجار بێ هیچ جیاكارییەك بۆ ئاماژەدان بە وشەیەك لە زمانى كوردیدا كەمێك بێلایەنتر كە “خەڵك”ـە، بەكار دەهێنرێن. وشەى دووەم و سێیەمیان لە…

داستانی گلگامێش/ بەشی پێنجەم

تزڤێتان تۆدۆرۆڤ وەرگێڕان: زەردەشت نورەدین ئەو تیۆرەی کە پێی وایە ئەدەب لەگەڵ جیهاندا ناڕواتە ناو پەیوەندییەکی مانادارەوە، لە دەرئەنجامدا پابەند نابێت بەوەی دەربارەی جیهان بە ئێمەی دەڵێت؛ نە داهێنراوی ئوستازەکانی ئەمڕۆی ئەدەبە و نە دەستکەوتی نوێگەرانەی بونیادگەراکان. ئەم تیۆرە مێژووییەکی…

نووسینی: موحەمەد عەبدولکەریم زۆر جار لێرەولەوێ دەربارەی قورسیی فەلسەفە دەبیستین، ئایا ئەمە باوەڕێکی ڕاستە؟ گوایە فەلسەفە قورسە و ژمارەیەکی کەم لە مرۆڤی تایبەت نەبێت، تێی ناگەن؟ ئایا هەر فەلسەفەیە ئێمە لێی تێناگەین، یاخود بوارەکانی تریش؟ ئایا تەنها ئەقڵە باڵاکانن دەتوانن…

کارڵ یاسپەرز وەرگێڕان: محەمەد نورەدین پێشەکی زانکۆ کۆمەڵگەیەک لە توێژەر و خوێندکارە کە سەرقاڵی گەڕانن بەدوای ڕاستییەکاندا. کۆمەڵگەیەک کە کاروباری خۆی بەڕێوە دەبات بەبێ گوێدانە ئەوەی کە ئایا کەرەستە و پێداویستییەکانی لە وەقفەکان یان مافی خاوەندارێتیی پێشوەختە یان حکومەت وەردەگرێت،…

زەردەشت نورەدین تزڤێتان تۆدۆرۆڤ لە کتێبی «ئەدەب لە مەترسیدا» لە پاژی «سەرتر لە خوێندگە» باس لە ڕەوشی خوێندنی ئەدەب لە خوێندنگە و زانکۆکانی فەڕەنسادا دەکات و ڕەخنە و سەرنجەکانی لەو بارەوە دەخاتە ڕوو.[1] ڕەخنەکانی لە خوێندنی ئەدەب لە ناوەندی، ئامادەیی…

نووسەر: کامەران مەتین وەرگێڕان: سیما ئاکۆ دواجار پلانە هەڵسووڕێنەرە جەنگییەکانی ترەمپ لە دژی کۆمەڵەی ناوبراو بە دەوڵەتی ئیسلامی (داعش) ڕوون بوونەوە. هەروەها وا دیارە حوکوومەتە تازەلاوەکەی بڕیاری داوە کە یەکەم جار کێ وەک هاوپەیمانێک بۆ خۆی هەڵببژێرێت: کوردەکانی سووریا. لە…

نووسین: تزڤێتان تۆدۆرۆف وەرگێڕان: زەردەشت نورەین چی بەسەر وتنەوەی ئەدەب لە قوتابخانەکاندا هاتووە؟ وەڵامە سادەکەی بەم جۆرەیە: وتنەوەی ئەدەب لە خوێندنگەکاندا، ڕەنگدانەوەی ئەو گۆڕانکاریانەیە کە لە خوێندنی باڵادا ڕوویان داوە. ئەگەر زۆربەی مامۆستاکانی ئەدەبی فەرەنسا ئەم ڕوانگە نوێیەی وانەوتنەوەیان هەڵبژاردووە،…

نووسین: مەنسوور تەیفووری ڕوانینێك كه‌ ‌له‌ مێژوودا به‌دوای‌ دابڕانه‌كاندا بگه‌ڕێت، له‌ پێشدا ئاماده‌یی جۆرێك دووباره‌بوونه‌وه‌ یان مۆدێلی له‌ مێژوودا به‌ گریمانە گرتووه‌؛ مۆدێل یان پارادایمگه‌لێك،‌ كه‌ وێڕای ده‌ركه‌وته‌ی جیاواز، قابیلی ناسینه‌وه‌ن و خۆشیان ڕێگه‌ به‌ ماناداریی ڕووداوه‌ مێژووییه‌ به‌ ڕواڵه‌ت…

 کارل یاسپەرز وەرگێڕان: محەمەد نورەدین تێبینی سەرنووسەری ئینگلیزی  کارل یاسپەرز ئایدیای زانکۆی لە کۆتایی دیکتاتۆرییەتی هیتلەر و دوای شکستی ئەڵمانیا لە جەنگی جیهانی دووەمدا نووسی، دوای ئەوەی خراپترین کارەساتە دەرەکی و ناوخۆییەکان بەسەر زانکۆکانی ئەڵمانیادا هاتن.  وێرانکارییە دەرەکییەکان لەنێو شارەکانی…

کۆتەڵی شۆڕەژن یەک لە گرنگترین کۆتەڵەکانە کە دەکرێ زۆر شتمان لەبارەی کولتووری کورد و تێڕوانینی لەمەڕ پێگەی جەستەی ژن پێ بڵێت. لەم ڤیدیۆیەدا، زیاتر لەبارەی کۆتەڵی شۆڕەژن و مێژووەکەیەوە بزانن.

نووسین: محەمەد عەبدولکەریم

ژولیا كریستیڤا هاوار محه‌مه‌د كردوویە بە كوردى بۆچی كه‌نیسه‌ی كاتۆلیكی هاوسه‌رگیری له‌ ڕاهیبه‌كان قه‌ده‌غه‌ ده‌كات؟ بۆچی هه‌ندێك ته‌وژمی ئیسلامی، حیجاب له‌سه‌ر ژنان فه‌رز ده‌كه‌ن؟ چۆن ده‌توانین ئه‌م هه‌موو ترسه‌ له‌ ئاره‌زوو و ئه‌م هه‌موو نكوڵیكردنه‌ له‌ جه‌سته‌ ته‌فسیر بكه‌ین؟ ئایا…

ژان-لوک نانسی هاوار محەمەد كردوویە بە كوردى ڕۆژێک لە ڕۆژان خوداکان کشانەوە. لە خۆیانەوە لە یەزدانێتییەکەیان پاشەکشەیان کرد، با بڵێین لە حزوورەکەیان کشانەوە. ئەوەی لێیان بەجێما هەر ئەوەیە کە لە حزوورێک دەمێنێتەوە وەختێک غیاب دەبێت: واتە ئەوەی لێیان مایەوە تەنیا…

وەرگێڕان: دییە ڕوها لەڕێی ئەو پرسیارانەی خوارەوە هەوڵمان داوە دیالۆگێکیی فەلسەفیی بەپێز لەگەڵ لوس ئیریگارەدا بکەین، کە یەکێکە لە ناودارترین فەیلەسووفە فەڕەنسییەکانی سەردەمەکەمان،  ئیریگارە زیاتر لەڕێی ڕەخنەکردنی کەسایەتییە ناودارەکانی[1] نەریتی دەروونشیکاری و فەلسەفەی ڕۆژئاوا ناوی دەرکردووە، بە تایبەت لە بەرهەمەکانیدا:…

ئامادەکردن و نووسین: گۆڤاری فرە ئیریگارە، فەیلەسووف و دەروونشیکاری فەڕەنسی زیاتر لەڕێی ڕەخنەکانی لەمەڕ پێناسەکردنی مێینەیەتی فرۆیدیی و لاکانی دەناسرێتەوە و هەروەها بە بیرسای ئیتیکی جیاوازییە بناغەییەکانی ڕەگەزەکان و بیناکردنی کولتوورێک تێیدا سەرجەم جیاوازی و فرەییەکان بە جیاوازییە بناغەییەکانی ڕەگەزەکانەوە…

مانگى ڕابردوو كتێبى “سەراب” بەرهەمى نووسەر و وەرگێڕ “هاوار محەمەد”، لە دووتوێى 322 لاپەڕەدا، لە ڕێوڕەسمێكدا لە لایەن “ڕێكخراوى ئازادبوون”ـەوە بڵاوكرایەوە. ناونیشانى لاوەكیى كتێبەكە “وەهم لە فەلسەفە و ئەدەبیاتدا”یە كە ئەمەیش لەوێوە هاتووە نووسەر لەبرى چەمكى “حەقیقەت”ى نێو مێژووى فەلسەفە،…

دەقی «ئینانا شاخاتوونی ئاسمان و زەوی؛ سەربوردە و سترانەکانی لە سۆمەر» بەرهەمی دوو پسۆڕی دێرین و نوێیە بە ناوەکانی ساموێل کرامەر و دایانە وڵکشتاین کە بە ڕیزبەند سۆمەرناس و فۆلکۆرناسی مۆدێرنن. دایانە خۆی سۆراخی مێخواکانی مانگی کردووە و لە دوای…

ئەندرو لە سەرەتای پەرتووکەکەیدا دەنووسێت: ”ئەو پەرتووکە پێشکەشە بە خەڵکی کوردستان، پارێزەرانی لانکەی شارستانییەت. ئومێدەوارم لە کۆتاییدا ئاشتی و سەربەخۆیی کە شایستەتانە، بەدەست بهێنن.” لە پەرتووکی پیرۆزدا (پەیمانی کۆن) په‌یدابوون- به‌شی 6: 1-4 : «خودا ئاوی لافاو به‌سه‌ر زه‌ویدا ده‌هێنێت…

موحەمەد عەبدولکەریم زۆر جار کاتێک ناوی شێرکۆ بێکەس دەبیستین لە دنیای ڕۆشنبیریی ئێمەدا، بە دڵنیاییەوە کۆمەڵێک تەفسیری جۆراوجۆرمان لا دروست دەبێت. هەندێک جار وەک “شاعیری نەتەوەپەرست، نیشتیمانی، شاعیری ژن، شاعیری بۆنەکان و شاعیرێک بۆ پێدا هەڵدانی کەسایەتییەکان تەماشای دەکەین.” بە…

نووسین: زەردەشت نورەدین بۆ ئەوەی سەرنجەکانم لەسەر پێشانگای ”فیگەراتیڤ ئارت” بخەمە ڕوو، پێویستم بە پێشەکییەکی کورتی تیۆرییە، کە چوارچێوەی گشتی بۆ سەرنجەکانم بەردەست بکات، تاوەکوو دواجار خوێنەران لە میانەی ئەو چەمکناسییە[1] هونەرییەی لەناو تیۆرێکی دیاریکراودا دەیخەمە ڕوو، لە حوکم، بانگەشە…

زێدەبینراوێتیی پارتیزانی قارەمان و سێلبرێتیی دژەقارەمان؛ نەبینراوێتیی ژنانی ئاسایی نووسین: سۆمەیە ڕۆستەمپوور

دەیڤید وێنگرو

سەروتاری گۆڤاری فرە

کۆنترۆڵ و صەیروورە وەرگێڕان: زەردەشت نورەدین، هاوار محەمەد

ئەزموونگەراکان ڕاست دەڵێن: ئەوەی ئێمە بەدیی دەهێنین و پراکتیزەی دەکەین، ئامانجە سروشتییەکانن. بەڵام ڕەنگە ڕەفتار لایەنی دیکەیشی هەبێت. ئایا دەکرێت ڕەفتارەکان ئامانجگەلێکیان هەبێت کە لە نائاگاییدا بەدی بهێنرێن؟ ١-١. ئامانجە سروشتییەکان و ئەرکە ناکۆتاکان لە لایەکەوە مرۆڤ دەتوانێت ئامانجە سروشتییەکان…

کۆکردنەوە و ڕێکخستنی مێژووی کورد ئەرکێکە و کاتێکی زۆر دەخایەنێت. به‌ڵام ئه‌وه‌ی جێگه‌ی دڵخۆشییه،‌ ئه‌مه‌یه‌ كه‌ هۆکاری قورسی ئه‌م ئه‌ركه ‌نه‌ك نه‌بوونی سه‌رچاوه‌، به‌ڵكوو قەبارەی زۆری سەرچاوە سەرەکییەکانە. مادام کوردستان له‌ دڵی جوگرافیای ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستی مەزندا هه‌ڵكه‌وتووه‌ و بەشێکی زۆری…

زەردەشت نورەدین نیچە بۆ ڕەخنەی کولتووری ئەفلاتوونی-مەسیحی، دەگەڕێتەوە بۆ کولتووری یۆنان و لە هەناوی ئەو کولتوورەوە دوو فیگەری ئوستوورەیی-هونەری دەهێنێتەوە و دەیکات بە گژیاندا، بە ناوەکانی دیۆنیسۆس و ئاپۆلۆن. ڕای زاڵی ئوستوورەناسی لەبارەی زاگەی ئەو دوو خوا یوناییە، ئەوەیە کە…

سازدان: مەنسوور تەیفووری (تایبەت بـە گـۆڤــــاری فـــرە) «هه‌ڵچوون و خــرۆش پێویسته‌، به‌ڵام ڕێكخستن و سیاســه‌تیش‌» پێشه‌كی: میكاییل لۆڤی، فەیلەسووف و كۆمه‌ڵناس، تێزی دكتۆراكه‌ی ساڵی ١٩٦٤ به‌ ناونیشانی تیۆری شۆڕش لای ماركسی گه‌نج به‌ سه‌رپه‌رشتی لووسیه‌ن گۆڵدمه‌نی كۆمه‌ڵناسی ماركسیست نووسیوه‌ و…